Tuckman’ın beş aşamalı teorisine göre bir ekibin kuruluşundan üretim aşamasına geçene kadar atlatması gereken bazı süreçler vardır. Bu süreçler aynı zamanda bir takımın yaşam dönemindeki önemli aşamaları oluşturur. Belbin’in takımlar hakkında gözlemleri 9 farklı Takım Rolü davranışı ile oluşturulmuştur. Bu 9 farklı takım rolü davranış özelliklerinin birbirlerine olan katkılarından ve birbirleriyle olan ilişkilerinden bahsedilmiştir.
Peki takımlar değiştikçe kişilerin davranışları nasıl etkilenir ve takımların her aşamada başarı olmalarını nasıl sağlarız ?
FORMING (ŞEKİLLENDİRME)
Bu aşamada takım üyeleri bağımsız bir şekilde hareket eder. Birbirlerini yeni yeni tanımaya başlarlar. Kişiler birbirlerine genellikle ölçülü ve nazik yaklaşır. Lider olarak ekibi yöneten kişinin en çok aktif olması gereken aşama bu aşamadır. Ancak bu aşamada karşılıklı güven ilişkisi henüz kurulmamıştır. Tartışmalarda eldeki işin kapsamını ve ona nasıl yaklaşılacağını belirlemeye odaklanırlar. Ekip, rehberlik ve yönlendirme için bir lidere güvenir. Burada insanların birbiriyle kaynaştırılmas, gerekirse kişileri kaynaştırmaya yönelik aktivitelerin yapılması ve en önemlisi, insanların birbirlerinin hayatlarına dair temel bilgileri öğrenmesi gerekir. Bu süreç bazen uzun, bazen kısa sürebilir ancak kesinlikle kestirip atılacak kadar kısa sürmemelidir. Ekibin kafasındaki soru işaretlerinin en azından bir kısmı giderilmelidir.
Belbin dilinde takımlar bu aşamada neye ihtiyaç duyar;
Birbirlerinin güçlü ve zayıf yönlerini tanımak isterler. Ancak bu yönlerini bilseler bile birbirleriyle takım rolü geri bildirimi sağlayacak kadar uzun süre birlikte çalışmamışlardır. Kişilerin öncelikli sergilediği Takım Rollerini ve takım içindeki rollerin nasıl dağıldığını belirleyerek bir grafik içerisinde göstermek faydalı olacaktır. Orkestra şefi davranışı sergileyen bir kişi takımı bir araya getirebilir ve takım içindeki her bir üyenin takıma nasıl katkı sağlayacağını belirleyebilir.
Risk oluşturabilecek konular..
Takım üyeleri, çatışmaya neden olma korkusuyla zor konuları ele almak istemeyebilir. Özellikle Takım Oyuncusu Takım Rolüne sahip kişiler tartışma ortamlarından rahatsız olabilir, ancak sürecin bu kısmı ekibin başarısı için çok önemlidir. Mükemmelliyetçi ve Uzman davranışı gösteren kişiler ise tartışmaları bir an önce sonlandırmaktan ziyade detaylı ve kapsamlı bir şekilde konuları irdelemek isteyeceklerdir.
STORMING (FIRTINA)
Takım oluşturma aşamasının en kritik bölümüdür. Takım bu aşamada fikir önermeye ve birbiriyle rekabet aşamasına gelir. İnsanlar takımdaki diğer kişilerin karakterleri hakkında fikir oluşturmaya başlar, böylece ilişkiler bu aşamada kurulabilirveya kopabilir. Anlaşmazlıklar ve kişilik çatışmaları çözülmelidir, yoksa bu durum takımın motivasyonunu düşürebilir. Diğer yandan, eğer takım uzlaşmaya fazlasıyla odaklanırsa, takımı bir arada tutmak için kusurlu bir plan üzerindeanlaşabilirler. Bu noktada dengeli olabilmek çok önemlidir. ekip üyeleri liderin otoritesini sorgulayabilir, kendilerine biçilen rollerden hoşnut olmayabilir, rol değişimi talepleri gelebilir. Ekibi benimsemeyen ya da konuya tam hakim olamamış içedönük üyelerden pasif agresif yaklaşımlar görülebilir. Ekibin görev dağılımı net olarak anlatılmadıysa, üyeler görev yükünden şikayetçi olabilir.
Belbine göre takımların ihtiyaçları..
Mucitler her zaman yeni fikirler oluştururlar. Analitik takım rolüne sahip kişiler ise bu fikirleri tarafsız bir yaklaşımla analiz ederler. Kişilerarasi İş ilişkileri Raporları adını verdiğimiz raporlar bireyler arasındaki potansiyel çatışma alanlarını bizlere gösterir. Ve bunların çözümüne ilişkin sonuçlar ortaya çıkartır. Takım Oyuncuları ekip içindeki ilişkilerin gelişmesine fazlasıyla yardımcı olur. Bu rolün tam zıttı olan İtici Güçler ise fazlasıyla açık sözlü bir tutum sergilerler. Özellikle tartışma ortamlarında fikirlerin sürekli tartışma ortamında kalmasını değil sonuçlara taşınmasına yardımcı olurlar.
Risk oluşturabilecek konular..
Bir takımda fazlasıyla aktif olan Mucitler sürekli fikir yarıştırırlar. Tam bu noktada ise Analitik Takım Rolü davranışı gösteren kişiler Mucitleri demoralize edebilir. İtici Güçler ise Mucit’lerin fikirlerinden faydalanmak isteyeceklerdir. Ancak rekabet ortamı fazlasıyla agresif ve tartışmacı bir duruma gelirse ileriye dönük etkin ilişkiler geliştirmek konusunda aksaklık yaşanabilir.
NORMING (DÜZEN)
Bu aşamada takım artık yavaş yavaş düzenli bir faza geçer. Bu bölüme geçildiğini, ekip üyelerinin birbirlerinin güçlü yanlarını takdir etmeye başlamalarından ve liderin otoritesini kabul etmelerinden anlayabiliriz. Takım içerisindeki rollerin ve sorumlulukların netleştirilmesi ve ekibin birlikte daha uyumlu bir şekilde çalışması için stratejiler oluşturulur. Artık liderlik sorgulanmadığı ve ekip üyeleri birbirlerinin yeterliliklerini görüp takdir etmeye başladıkları için takım artık sosyalleşebilir, yardımlaşabilir ve birbirlerine yapıcı geri dönüşler sağlayabilirler. Ekip içerisinde rekabetin belirli bir dozda olması normaldir. Bu durum daha büyük bir işbirliği ruhunun ortaya çıkartılmasına yardımcı olacaktır.
Belbin’e göre takımların ihtiyaçları..
Kimin neyi yapacağını doğru bir şekilde anlamak için ekip içerisindeki takım liderinin ve takım üyelerinin sahip oldukları rollerin güçlü ve zayıf noktalarının farkına varmak gerekir. Böylece hem bireylerin hangi işe uygun olduğunu belirleyebilir, hem de kişilerin hangi süreçte en çok katkı sağlayacağını anlayabiliriz. Orkestra Şefleri grupların kararlarını netleştirmede etkin bir rol izlerken, Uygulamacılar ise birlikte çalışmaya fazlasıyla uygun ve değişken bir yapı sergilemedikleri için süreçlerdeki verimliliği sağlamak adına uygun planlar yapabilecek kişilerdir. Girişkenler ise takımın dışındaki olanakları araştırmayı severler ve dış dünyadaki rekabeti takip etme konusunda oldukça başarılıdırlar.
Risk oluşturabilecek konular..
Mucitler çalışma ortamlarında sürekli yeni fikirler geliştirmeye uygun oldukları için mevcut işlerin biraz aksamasına sebep olabilirler. Bu aşamada farklı ekiplere katkı sağlamaları yönünde teşvik edilebilirler. Bu sayede fazlasıyla üretken yaklaşımlarından etkin bir şekilde faydalanılır.
PERFORMING (ÜRETME)
Artık takım birbirinin fikirlerini benimsemiş, ekip amacını ve hedeflerini anlayarak, motive bir şekilde çalışmaya başlamıştır. Takım üyeleri bir konuya birbirlerinin nasıl tepki verdiğini hali hazırda bilmekte ve buna göre yaklaşımlar sergilemektedir. Ekip üyeleri bağımsız çalışabilirler ve başlarında bir lider olmadan inisiyatif alıp harekete geçebilirler. Anlaşmazlıklar ekip içinde olumlu bir şekilde çözülebilir.
Belbin Ve Tuckman: Takımlarınızı her aşamada desteklemek
ADJOURNING (ÇÖZÜMLEME)
Birçok takım eninde sonunda bu aşamaya ulaşır. Ancak önemli olan, bu aşamaya ulaşmadan önceki dört kısmın nasıl atlatıldığıdır. Ekip bir süredir birlikte çalıştığına göre, belki de şimdi Gözlemci Değerlendirmelerini sunmanın zamanı gelmiştir. – Bireyler net bir Takım Rolü davranışı gösteriyor mu yoksa diğer ekip üyeleri kişilerin kendilerinde gördüklerinden farklı güçlü yönler mi görüyor? Bu aşama, hem bireyin hem de ekibin geçmiş katkılarının tam olarak tanımlanmasını ve tanınmasını sağlayan yeni hedeflerin ve planların yapıldığı aşamadır.
Performans sürecine geçiş
Uzun süredir birlikte çalışan takımlarda yeni üyeler eklendikçe başarılarının üzerine yenilerini inşa ederek genişleme olabilir veya işlerini başarıyla tamamladıktan sonra ekibin dağılma ihtimali olabilir. Ancak genellikle pek çok takımın olduğu yerde takılıp kaldığı ve özellikle yüz yüze sık sık karşılaşmazlarsa ilk iki aşamayı tekrar ettikleri gözlemlenmiştir.
Belbin Takım Rolleri dilini konuşmak ekip üyelerine birbirleriyle ilgili iç görü ve ekip çalışmasına yardımcı olmak için gereken katkıları sağlayarak ekipleri bir aşamadan diğerine taşıma sürecini hızlandırabilir.
Belbin ile kişilerin konuştuğu ortak bir dilin oluşturulması, kişilerin davranış tercihlerini ifade etmelerini, en verimli nasıl çalıştıklarını açıklamalarını ve birbirleriyle çatışmaları çözmelerini sağlar.
Bir sonraki adım
Takımlarınıza Tuckman aşamalarıyla yardımcı olmak için Belbin Takım Rolleri davranış dilini öğrenmeye ve kullanmaya başlayın!
Bizimle 2163360350 numaralı telefondan veya info@sierradanismanlik.com adresinden iletişime geçebilirsiniz.