Belbin Takım Rolü Davranış Envanteri ve Kişilik Envanterleri: Fark Nedir ve Neden Önemlidir?

İş yerinde insanları anlamaya çalıştığımızda, bir çok farklı model karşımıza çıkar.

Insights Discovery, DISC ve MBTI gibi birçok çerçeve Carl Jung’un psikolojisine dayanır.

Bu araçlar insanların nasıl düşündüklerini, hissettiklerini ve iletişim kurmayı tercih ettiklerini keşfetmeye odaklanır. İnsanların hayata yaklaşım biçimlerini etkileyen içsel yapıya odaklanır.

Bu araçlar öz farkındalık ve iletişim tarzlarını anlamak için etkilidir. Ancak bu kişilik araçları her ne kadar aydınlatıcı olsa da genellikle şu kritik soruyu yanıtsız bırakır:

Peki, bu bilgiler bir ekibin birlikte daha iyi çalışmasına nasıl yardımcı olur?

İçe dönük, dışa dönük, baskın diye adlandırdığımız kişilik özelliklerini kişilerin iş yerinde nasıl davranışa dökeceğini Belbin bize gösterir. 

Bu noktada Belbin Takım Rolleri bütünsel bir bakış açısı sunar. 

Belbin bir iş ortamında birebir gözlemlenebilir davranışlara odaklanır; insanların bulundukları organizasyonun/departmanın/ekibin içinde ne yaptıklarına ve nasıl katkı sunduklarına bakar.

Asıl önemli olan zihninizin içinden geçenler değil, davranış ve eylemlerinizin başkalarını ve ekibin başarısını nasıl etkilediğidir.

Kısaca:

Bir Kişilik Envanteri size kim olduğunuzu söyler. 

Davranış envanteri olan Belbin ise bulunduğunuz ortama nasıl katkı sağladığınızı gösterir.

---

Neden Takım Çalışmasında Davranış Kişilikten Daha Etkilidir ?

Belbin’in dengeli takımlar kurmakta neden daha pratik bir yaklaşım sunduğuna dair 10 neden:

1. Önemli olan ne yaptığınız değil, nasıl yaptığınızdır

Kendi başınıza çalışıp, sessizce planlarınızı yapmayı tercih edebilirsiniz (kişilik özelliği), ancak ekibiniz fikirlere ihtiyaç duyuyorsa bir Mucit gibi davranıp yaratıcı çözümler üretebilirsiniz. Belbin bu esnekliği anlamanızı sağlar.

2. Sadece Bireyler İçin Değil, Takımlar İçin de Tasarlanmıştır

Kişilik profilleri bireysel farkındalığa odaklanır.  Belbin ise bireylerin bir araya geldiğinde oluşturduğu sinerjiye, olası çatışma alanlarına ve kişilerin birbirlerini tamamlayarak etkili takımlar oluşturmasına odaklanır.

3. Belbin 9 Farklı Davranış Özelliğine Odaklanır

Her bir Takım Rolü Davranışı güçlü yönler ve kabul edilebilir gelişim alanları ile birlikte gelir. İnsanları birkaç tipe veya renge ayırmak yerine katkıyı çok boyutlu ele alır.

4. Değişime İzin Verir

Hepimiz içinde bulunduğumuz ortama göre farklı davranırız. Belbin, proje, ekip veya rol değiştikçe tercihlerin de değişebileceğini kabul eder. Kişilik profilleri ise genellikle hep aynı tarzın sabit olduğunu varsayar.

5. Geri Bildirim Önemlidir

Belbin, yönetici, ast ve ekip arkadaşlarından gelen Gözlemci Değerlendirmeleri aracılığıyla 360° bakış sunar.  Kişilik testleri çoğunlukla yalnızca öz algıya dayanır ve bu da önyargı riski taşır.

6. Güçlü Yönler ve Gelişim Alanları Birlikte Değerlendirilir

Her Belbin Takım Rolü hem güçlü yönler hem de kabul edilebilir gelişim alanları içerir – bu alanlar güçlü yönlerin oluşmasının doğal bedeli olan özellikleri içerir.  Kişilik profilleri genellikle bu iki alanı ayırır. Belbin ise bunları davranış profilinin doğal bir parçası olarak görür.

7. Uygulamalı İş Dünyası Bağlantısı Vardır

Belbin raporları etkin takımlar oluşturma, liderlik gelişim, işe alım ve çatışma çözümü gibi birçok farklı alanda kullanılabilir.

İnsanları sadece tanımlamakla kalmaz, performansı artırmak için kullanılabilir bilgiler sunar.

8. Bilimsel Temele Dayanır

Belbin, Henley Management College’da yıllar süren araştırmalar sonucunda ortaya çıkmıştır. Farklı pozisyonlardaki takım dinamiklerinin gözlemlendiği 8 yıla yayılan bir araştırma sonrası ortaya çıkmıştır.  Teoriden ziyade veriye dayalıdır ve sahada test edilmiştir.

9. Sürtüşmeleri Azaltır

Tamamlayıcı roller ve olası çatışma noktalarını belirleyerek ekiplerin farkları yapıcı biçimde çözmesine yardımcı olur.  Kişilik envanterleri çoğu zaman sadece kişilik farklarını ortaya koyar ancak davranışa yönelik çözüm önerileri geliştirmek noktasında kısıtlı kalır.

10. Anlaşılır ve Pratik Dil

Belbin Takım Rolü isimleri (“Orkestra Şefi”, “Girişken” vb.) soyut terimlerden oluşmaz, kolay hatırlanabilir iş tanımlarıdır. Bu da ekip içinde ortak bir dil yaratmayı ve kişilerin birbirlerini anlamasını kolaylaştırır.

Sonuç:

Kişilik profilleri kişinin tek başına öz farkındalığını görmesi için etkin bir başlangıç noktası olabilir.  Ancak bu farkındalığı iş yerindeki davranışlar ve etkili ekip çalışmasına dönüştürmek istiyorsanız, Belbin Takım Rolleri kendinizi tanımak ile başkalarıyla daha iyi çalışmak arasındaki köprüdür.

Belbin, ekipteki her bireyin katkısını tanımasına, boşluk veya örtüşmeleri görmesine ve herkesin güçlü yönlerinden yararlanmasına yardımcı olur.  Amaç kişileri kalıba sokmak değil; potansiyeli açığa çıkarmaktır.